Nevele Arrest
Toen de Raad van State (RvS) op 30 juni 2021 uitsprak dat de Nederlandse geluidsnormen voor windturbines waren vastgesteld in strijd met de Europese SMB-richtlijn (Richtlijn voor Strategische Milieubeoordeling) reikte hij gelijk een geitenpaadje aan. De SMB-richtlijn eist dat de wettelijke regelingen pas kunnen worden vastgesteld na milieuonderzoek. Er moet een voorafgaande plan-MER worden opgesteld. Maar het gebruik van die normen werd niet, zoals je zou verwachten, onrechtmatig verklaard omdat ze zondigen tegen de EU richtlijn, maar tegen de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) die zorgvuldige besluitvorming vereist. Bij het verlenen van vergunningen mogen de nationale normen weliswaar niet meer toegepast worden, maar gemeentes en provincies kunnen het defect repareren door hun vergunning alsnog van een “actuele, deugdelijke, op zichzelf staande en op de aan de orde zijnde situatie toegesneden motivering” te voorzien, aldus de RvS. En dit is dat geitenpaadje.
Hiermee geeft de RvS slechts half gehoor aan het Nevele Arrest van het Europese Hof dat de RvS tot de uitspraak heeft gedwongen. Het Hof spreekt immers niet het rijk aan, maar het bevoegd gezag, ook gemeentes en provincies dus. Door het gezag naar de lagere overheden te verplaatsen los je de zaak niet op, want ook de gemeentes en provincies zijn verplicht een MER uit te laten voeren voordat ze met regels en normen komen. En dat is toch echt wat anders dan die “motivering” waar de Raad van State het over heeft. Deze truc van de RvS blijkt helaas niet in strijd met de Nederlandse wet.
Delfzijl
In de geruchtmakende zaak Delfzijl hebben de lagere overheden in tweede instantie het geitenpaadje met beide handen aangegrepen. Voor de “deugdelijke motivering” werden de adviesbureaus Pondera en LBP|Sight ingehuurd, bureaus die al jaren lang trouwe handen op een buik zijn met de windmolenjongens en -meisjes. Pondera leverde gemeente en provincie een rapport waarin de argeloze lezer op een aantal cruciale punten misleidt wordt. Zinnen lijken iets anders te zeggen dan wat er letterlijk staat maar als je niet ingevoerd bent heb je dat niet in de gaten, en soms staan er pertinente onwaarheden in. Uiteindelijk zijn gewoon de niet meer geldige regels van het Activiteitenbesluit (AB) uit 2011 overgenomen, zij het nu voor rekening van de provincie en de gemeente. De Stichting Advisering Bestuursrechtspraak, die op verzoek van de RvS de stukken van de gemeente heeft beoordeeld, legt de vinger op een aantal belangrijke tekortkomingen, maar de RvS kiest zonder nadere argumentatie voor Pondera en geeft op 12 april 2023 het groene licht.
Wel wijst de RvS erop dat, mochten er straks strengere algemene geluidsnormen uit de bus komen, dan kunnen de normen alsnog daaraan aangepast moeten worden. Een belangrijke kanttekening.
Wat nu?
Probleem is wel dat de Raad van State in de tweede Delfzijl uitspraak de lat heel laag heeft gelegd. In die uitspraak krijgt het Pondera rapport waarop van alles valt aan te merken de zegen van de RvS als motivering om alsnog de oude geluidsnormen te hanteren, nu niet omdat ze in het AB staan, maar omdat de gemeente ze zelf heeft vastgesteld. Dat belooft weinig goeds, maar blijf alert en zorg er voor dat dat geitenpaadje van de Raad van State geen snelweg wordt. Eis dat een gemeente of een provincie pas een besluit neemt over een vergunning voor een windpark en de geluidsnormen daarin op basis van een “motivering” die voldoet aan alle eisen van de SMB richtlijn.